براساس یک قاعده فلسفی «هرمعلولی دارای علتی است»که در تحقق ان معلول دخالت دارد.انقلاب اسلامی از این قاعده مستثنی نیست. چرا که این انقلاب با این عظمت که در نوع خود در تاریخ بی نظیر بوده قطعا براساس عوامل مهمی پدید آمده است.
در این نوشتار درصدد بیان علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران از منظر امام خمینی (ره) هستیم. اینک مطلب را با هم از نظر می گذرانیم.
امام خمینی (س) یکی از مهمترین عوامل در پیروزی انقلاب اسلامی را، قیام به خاطر خدا و به دست آوردن رضای حق تعالی می دانست و این عامل مهم را از همان آغاز نهضت خویش، در مناسبت های مختلف ابراز می نمود. آن بزرگوار گام نخستین مبارزه اش را در سال اول نهضت با این آیه شریفه آغاز کرد: «قل انما اعظکم بواحده ان تقو موا لله؛ (سباء 46) بگو من فقط به شما یک اندرز می دهم که دو دو و به تنهایی برای خدا بپا خیزید.»
امام در توضیح این آیه می نویسد: «قیام برای خداست که ابراهیم خلیل الرحمن را به منزل خلت رسانده و از جلوه های گوناگون عالم طبیعت رهانده. قیام لله است که موسی کلیم را با یک عصا به فرعونیان چیره کرد و تمام تخت و تاج آنها را به باد فنا داد و نیز او را به میقات محبوب رساند. قیام برای خداست که خاتم النبیین - صلی الله علیه و آله - را یک تنه بر تمام عادات وعقاید جاهلیت غلبه داد و بت ها را از خانه خدا برانداخت و به جای آن توحید و تقوا را گذاشت و نیز آن ذات مقدس را به مقام «قاب قوسین أو أدنی» رساند.»
دیوار نوشته های سال 1357 نشان می دهد که بیش از 90 درصد شعارها در حمله به رژیم پیشین و کارگزاران آن، حمایت از امام، تایید اسلام، حکومت اسلامی، شهدا و تلاش در جهت وحدت مردم برای تداوم مبارزه است
رمز پیروزی ایمان بود. آن وحدت کلمه را، ایمان آورد. ایمان، وحدت کلمه آورد که سرتاسر این مملکت ، همه با هم فریاد زدند و یک مطلب را خواستند. اجتماع کردند از مرکز تا هر جا شعاع مملکت است رفت صدا و فریاد زدند جمهوری اسلامی ... . شهادت را برای خودشان فوز دانستند. آنهایی که فرار می کردند از همه چیز، حمله کردند بر تانک ها و توپ ها، غلبه کردند بر لشکر شیطان، بر طاغوت . این رمز را حفظ کنید، این نهضت را حفظ کنید، این وحدت کلمه را حفظ کنید. این ایمان راسخ که در این ملت شکوفا شد، این تبدلی که پیدا شد و تحولی که در نفوس مسلمین اینجا پیدا شد، رمز پیروزی بود.
مبارزه با ظلم و ستم از انگیزه های بسیار قوی در پیروزی ملت ایران به حساب می آید. ملت مسلمان ایران با الهام از آیه شریفه که می فرماید: «ولا ترکنوا الی الذین ظلموا فتمسکم النار و مالکم من دون الله من اولیاء ثم لا تنصرون؛ (هود 113) و به کسانی که ستم کرده اند متمایل نشوید که آتش دوزخ به شما می رسد و در برابر خدا برای شما، دوستانی نخواهد بود وسرانجام یاری نخواهید شد.» دست به مبارزه و قیام زدند زیرا دراین آیه شریفه نصرت و یاری خداوند متعال منوط به گریز از ستمگران قرار داده شده است.
دراین راستا یکی از مهمترین اهداف انقلاب اسلامی ایران که از عوامل پیروزی آن نیز محسوب می شود؛ مبارزه با ظلم و ستم گری و فساد بود. ملتی که از ستم و جنایت و فساد حکمرانان طاغوتی به ستوه آمده بودند مصمم شدند که ریشه ظلم و فساد را از بیخ و بن برکنند و این انگیزه قوی آنان را در پیروزی شان بر دشمن یاری نمود.
رهبر مبارز و خستگی ناپذیر انقلاب همواره براین هدف تاکید کرده و می فرمود: تکلیف ما این است که در مقابل ظلم ها بایستیم با ظلم ها مبارزه کنیم، معارضه کنیم، اگر توانستیم آنها را به عقب برانیم که بهتر و اگر نتوانستیم به تکلیف خودمان عمل کرده ایم.
امام در سخنان خود می فرمود: «خداوندا! تو می دانی که ما دراین قیام رضای تو را می خواهیم و تو می دانی که ما از ظلم ولو بر یک نفر بیزار هستیم و تو می دانی که ما برای اجرای عدالت قیام کرده ایم و تو می دانی که از این تعدیات و ظلم ها بیزار و منزجر هستیم.»
رمز پیروزی ایمان بود. آن وحدت کلمه را، ایمان آورد. ایمان، وحدت کلمه آورد که سرتاسر این مملکت ، همه با هم فریاد زدند و یک مطلب را خواستند
نقش مساجد به عنوان یکی از کانون های مهم تجمع ، تبادل پیام ها و تعمیق جریان انقلاب حایز اهمیت بود.
در تکوین انقلاب اسلامی، نهادهایی چون مساجد که مرکز تجلی فرهنگ اسلامی هستند ، نقش سازماندهی نیروهای درگیر با رژیم را ایفا می کردند. در صدر اسلام نیز، علاوه بر آنکه مساجد ،کانونی برای عبادات محسوب می شدند، مرکز فعالیت های اجتماعی نیز به حساب می آمدند. از سوی دیگر، در حملات دشمنان به جهان اسلام نیز مساجد از اولین کانون هایی بوده اند که مورد تخریب و هتک حرمت قرار گرفته اند. مسجد در طول تاریخ اسلام ، کانون عبادت، آموزش، پایگاه قضاوت و داوری ،مکانی برای ارتباط جمعی و تبادل اخبار و پایگاه جهاد و حرکت های انقلابی بوده است.
نهضت امام خمینی (ره) ، که موجب احیای مفاهیم اسلامی بود، باعث تحول در کارکرد دین و ایفای همان نقش های اولیه ای گردید که مسجد داشت. امام راحل در این زمینه فرمودند: «مسجد در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش حرکت های اسلامی بوده است. از مسجد تبلیغات اسلامی شروع می شده است و از مسجد قوای اسلامی برای سرکوبی کفار و وارد کردن آنها در زیر بیرق اسلام (حرکت می کرده است) و همیشه در صدر اسلام، مسجد مرکز حرکات و مرکز جنبش ها بوده است.»
امام معتقد بود ، مساجد به منزله سنگرند که باید از آنجا به دشمن شبیخون زد، امام امت در این زمینه در سال 1357 و در پیامی اعلام می کنند که گویندگان در مساجد وظیفه دارند مصایب رژیم را در طول پنجاه سال سلطنت پهلوی به اطلاع مردم برسانند و آنها را آگاه کنند.
در نتیجه ، نقشی که مساجد در شعله ور ساختن انقلاب تا پیروزی آن به عهده داشتند و تعرضی که رژیم به برخی مساجد داشت و منجر به تعطیلی و آتش زدن بعضی از آنها گردید، نشان دهنده ماهیت انقلاب و به عبارت دیگر، نقش اسلام در تکوین و شکل گیری انقلاب است.
شعارهایی که در طول درگیری مردم با عوامل رژیم ارائه می شد ، حاکی از ماهیت فکری انقلاب و آرمان های والای امام بود قریب به اتفاق شعارهای مردمی در طی سال های شکل گیری انقلاب برخاسته از اسلام و مهم ترین خواسته آنها ایجاد حکومت اسلامی و احیای دین بود.
دیوار نوشته های سال 1357 نشان می دهد که بیش از 90 درصد شعارها در حمله به رژیم پیشین و کارگزاران آن، حمایت از امام، تایید اسلام، حکومت اسلامی، شهدا و تلاش در جهت وحدت مردم برای تداوم مبارزه است.
انقلاب اسلامی ایران بر اساس اراده ملت مسلمان که دل نگران فرهنگ اسلام بودند، ایجاد شد. در ایران، انقلاب به گونه ای بی نظیر ساخته شد. اینکه ماهیت این انقلاب فرهنگی است و اسلام در آن نقش تعیین کننده دارد موجب نفی عوامل دیگر نمی شود، ولی فرهنگ دینی عاملی اساسی بود و عوامل دیگر ضمیمه آن.
نکته دیگر که نباید از آن غفلت کرد این است که جامعه دینی ایران به دنبال حضور استعمار غرب و استبداد داخلی، طی سده اخیر، هرگاه زمینه را مهیا دیده به صحنه آمده است، جنگ های ایران و روسیه در عصر قاجاریه تا قضیه گریبایدوف ، نهضت تنباکو، نهضت مشروطیت، نهضت جنگل، قیام خیابانی، واقعه مسجد گوهرشاد، نهضت ملی شدن نفت و قیام سال 1342 همه نشانگر نقش دین در حرکت آفرینی اجتماعی مردم ایران است.
رمز پیروزی ملت ما همین بود که دیگر نمی ترسیدند از اینکه بروند توی خیابان وکشته شوند، می رفتند، خیلی هم کشته می شدند، بالاخره هم با همین فریادها و دادها والله اکبرها پیروز شدند.
کلمات کلیدی:
